Ratelstoring bij de Philips 203U
Na lang zoeken had een van onze leden een nog als nieuw uitziend Philips radiootje type 203U op de kop getikt. Jammer genoeg was het niet helemaal in orde. De ontvangst van sterke zenders ging gepaard met een enorme ratelstoring. Het leek erg veel op een modulatiebrom ten gevolge van een slechte afvlakking. De elektrolytische condensator van 2x50uF werd vervangen, maar dat hielp niet. Ook het verwisselen van de buizen gaf geen verbetering. Werd de ASR (automatische sterkte regeling) kortgesloten naar aarde, dan was het ratelen weg. Werd daarbij met de volume regelaar het geluid zachter gezet, dan trad er vervorming op. Ten einde raad werd de hulp van de TC ingeroepen. Het is een storing die niet vaak voorkomt en niet gemakkelijk te vinden is. Dit zijn fouten die je door ervaring en ondervinding leert kennen. Ik had echter vroeger al een paar keer een dergelijke storing gehad. De oorzaak is een defecte lekweerstand van de oscillator. Van aansluiting 4 van de eerste buisvoet naar aarde. Door beschadiging of door inwerking van vocht kan de weerstand, die normaal 47k is in waarde stijgen. Het toestel werkt nog wel, maar als een sterk signaal ontvangen wordt, zal de negatieve ASR-spanning toenemen. Dat betekent dat de negatieve roosterspanning van de meng- en van de middenfrequentbuis groter wordt. De anode stroom van deze buizen zal dan afnemen. De versterking wordt minder en dat is ook de bedoeling. Maar ten gevolge hiervan wordt de anode voedingsspanning door minder spanningsverlies over de voedingsweerstanden hoger.
Ook de oscillator krijgt een hogere spanning en gaat sterker oscilleren. De tijdconstante van de lekweerstand (die defect is) en de roostercondensator is te groot geworden. Hierdoor kan de door de oscillator opgewekte negatieve spanning op het rooster niet tijdig afvloeien. De lamp stopt dan periodiek even met oscilleren. Dit in snel tempo starten en afslaan van de oscillator veroorzaakt de ratelstoring. Dit verklaart ook, waarom met het kortsluiten van de ASR-spanning het toestel zonder ratelen werkt. De buis gaan dan meer stroom trekken waardoor de spanning zakt.De vervorming van het laagfrequentsignaal wordt veroorzaakt door het verminderen van de negatieve roosterspanning van de tweede triode, die als LF-versterker is geschakeld. Deze krijgt ook zijn negatieve roosterspanning van de ASR. Over de volumeregelaar staat de totale ASR-spanning. De loper van deze potmeter is direct verbonden met het rooster van de lf-triode. Dus niet zoals gewoonlijk met een condensator en een lekweerstand van rooster naar aarde. Dat kan ook niet want de kathode is direct verbonden met aarde. Het nadeel hiervan is, dat als de volumeregelaar naar minimum wordt gedraaid, de negatieve roosterspanning kleiner wordt. Ook dan kan er bij sterke geluidspassages vervorming optreden. Wat later kreeg ik weer een brief van hetzelfde lid, waarin stond geschreven: “Na vervanging van de door u beschreven lekweerstand werkt het toestel weer perfect”.
Piet van Schagen
