|
Spreekuur Technische
Commissie
|
|
|
De Loftin White
schakeling |
|
|
|
|
 |
|
Geschrokken
keek hij naar de uitslag van zijn universeelmeter: ruim 90 volt
positieve spanning op het rooster van de eindlamp? Het leuk uitziende
toestel met nog de oude pennenlampen en zojuist gekocht op de
plaatselijke jaarmarkt, scheen zich daar desondanks niets van aan te
trekken, Het speelde luid, weliswaar niet om over naar huis te
schrijven, maar dat mag men niet verwachten van een radio, die de
pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt. Eenmaal thuisgekomen had hij
zijn aanwinst direct op het lichtnet aangesloten met de gedachte: “we
zien wel wat er gebeurd, als er rook uitkomt kan ik altijd nog de
stekker uit het stopcontact trekken”. Dat laatste bleek niet nodig te
zijn, maar het brommerige geluid, dat het toestel voortbracht was
aanleiding om het inwendige aan een grondig onderzoek te onderwerpen.
Was het niet zo, dat de koppelcondensator naar het rooster van de
eindlamp meestal vervangen moet worden bij oudere toestellen? Een
geringe lekstroom kan al voldoende zijn om het rooster positief te maken
met als gevolg een verhoogde plaatstroom. Dit komt de levensduur van de
lamp niet ten goede en bovendien wordt de voeding overbelast: door de te
grote stroomafname wordt de afvlakking onvoldoende, waardoor de
rimpelspanning toeneemt. Gevolg: Brom. Zo te oordelen was hier zelfs
sprake van een koppelcondensator, waarbij de elektronen zonder enige
hinder door bet diëlektricum heen kunnen hollen. Of had hij zich
misschien vergist in de aansluitingen van de C443? Hij was toch niet gek
geworden? Nee, de aansluiting er tegenover is de plaat, zeker weten? De
meter wees een spanning aan van meer dan 300 volt. Deze zijn van de
gloeidraad'' mompelde hij in zichzelf en al peinzend raakte zijn
meetstift een van de gloeidraad aansluitingen. De meter reageerde
onmiddellijk: 110 volt op de gloeidraad aansluiting nota bene - dat kan
toch niet waar zijn?! Onder deze omstandigheden zou de eindlamp,
volkomen uitgeput, elk moment de geest kunnen geven. Toch wees niets
erop, dat dat ook daadwerkelijk stond te gebeuren. De C443 bleef
onvermoeibaar zijn werk doen en werd zelfs niet warm. Het leek hem
verstandig het toestel uit te schakelen om de zaak nog eens grondig
onder de loep te nemen. Allereerst zocht hij de koppelcondensator op;
dat begon al goed, want die bleek er helemaal niet in te zitten. Nog
meer werd zijn verwondering gewekt door wat in zijn ogen de lekweerstand
zou moeten zijn. Dit was een weerstand van 500 kOhm, verbonden met de
plaat van de voorafgaande lamp, een als plaatdetector geschakelde E442.
Het geheel oogde echter volkomen origineel en het zag er ook niet naar
uit, dat er in geknoeid was. Het leek hem nu tijd om de TC te
raadplegen, misschien was daar een schema voorhanden. Dat bleek geen
probleem te zijn. |
|
klik
op schema |
klik
op onderdelenlijst
|
|
De TC had
van de Técalemit T40 alle benodigde gegevens, sterker nog: deze ongewone
‘Loftin White` schakeling was op de laatste cursusavond nog besproken.
Als wij het schema bekijken, dan zien wij, dat de plaat van de E442 door
middel van een weerstand verbonden is met het rooster van de C443, De
spanning op dit rooster is dus gelijk aan die van de plaat van de E442,
wat volgens de gegevens 90 volt zou moeten zijn. Om ervoor te zorgen,
dat dit rooster ten opzichte van de gloeidraad 20 volt negatief wordt,
moet de gloeidraad een positieve spanning hebben van 110 volt. Men heeft
dit bereikt, door de gloeidraadwikkeling niet rechtstreeks te aarden,
zoals gebruikelijk, maar dit te doen via een weerstand. |
|
Gaan we uit van
een stroomverbruik van 17 mA, dan wordt dit een weerstand van 6400 Ohm.
De beide voorafgaande lampen, twee stuks E442, kunnen deze hoge spanning
tussen gloeidraad en kathode echter niet verdragen. Daarom heeft men
voor de C443 een extra gloeistroom wikkeling aangebracht op de
voedingstrafo. De weerstand van 6400 Ohm moet goed ontkoppeld worden,
anders wordt de tegenkoppeling zo groot, dat de lamp nauwelijks
versterkt. De cursisten zullen zich deze formule nog wel herinneren: De
totale, versterking van een lamp is: de versterking zonder tegenkoppeling gedeeld door 1 plus de waarde van de weerstand
vermenigvuldigd met de steilheid'. Voor onze C443 is dat 60 gedeeld door
1 plus 6400 maal 0,0017 = 5. Dat is niet veel en het geldt ook nog eens
voor een optimaal functionerende lamp, dus onze verwachtingen zijn al
gauw te hoog gespannen. Om de tegenkoppeling teniet te doen is de
weerstand van 6400 Ohm overbrugd door een condensator van 2 μF. De
kleine condensator van l00 pF dient om de hf-componenten kort te sluiten
naar aarde. Wij kunnen ons nu afvragen of deze schakeling echt zoveel
voordeel heeft boven die, waarin een koppelcondensator wordt gebruikt.
De impedantie van een condensator is omgekeerd evenredig met de
frequentie, zodat in deze schakeling de hoge tonen duidelijk bevoordeeld
worden boven de lage tonen.
|
|
Ook een zekere monsieur Alexis Farges vroeg
zich dat in 1933 af en wel in het tijdschrift ‘France Radio'. Zijn
oordeel over de drielamps Técalemit T40, waarvan de van de demonstratie
plaats vond in Parijs tijdens de “Séance Expérimentale” op donderdag 22
december 1932, was: “De kwaliteit is niet veel beter dan die van de
gemiddelde ontvanger, zodat wij ons afvragen of het wel zin heeft een
dergelijke omslachtige schakeling als die van Loftin White toe te passen
in een ontvanger van deze categorie''. Voor ons verzamelaars is het
echter juist daarom een hoogst interessant toestel.
Piet van
Schagen
|
|
|
|
|
