Dit keer wel een heel bijzondere avond. Chris Siecker had een groot aantal microfoons meegenomen, een bijna complete verzameling. De meeste hiervan bedoeld voor communicatie, het gesproken woord, wat begrijpelijk is als we weten dat Chris zendamateur is. Het is namelijk bij de Postwet verboden om boodschappen anders dan die betrekking hebben op het zendamateurisme te verzenden en zeker niet om vocaal op te treden, met andere woorden geen muziek. Op een voorgaande avond liet hij ons al weten op de 80 meter werkzaam te zijn en had ter demonstratie zijn zender mee genomen.

Bij het betreden van het zaaltje zagen we dan ook zeker een dertigtal microfoons op de tafel staan. Vok Keijsper en ikzelf hadden ook een paar microfoons mee genomen maar dat bleek achteraf onnodig.

Om de meegebrachte microfoons te demonstreren had Chris zijn UN17 versterker meegenomen, de 8 watt versterker met de EL6 als eindbuis. Het bleek in enkele gevallen wat moeilijk om de diverse pluggen en stekkers te verbinden en de juiste aanpassing te vinden met gevolg dat de UN17 soms op hol sloeg.

Het kan zijn dat het kwam omdat de UN17 vanwege de extra dubbele voorversterker type UN6 geheel op maximumvolume een te groot signaal aangeboden kreeg. Klaas greep in door aan diverse knoppen te draaien, maar welke is de volumeregelaar?

Begrijpelijk natuurlijk, maar met enig technisch ingrijpen door Chris was dat snel verholpen. Ach thuis klopt het allemaal maar in een andere omgeving is de akoestische situatie geheel anders, vooral in een zaaltje met veel reflectie en weinig demping.

Toch zou ik Chris willen adviseren om in het schema de weerstand R10, die beide kathoden verbindt, te verwijderen en de kathodeweerstand van de EL6 met een elco van 100 µF te overbruggen. De kwaliteit zal zeker beter zijn en ook de gevoeligheid neemt toe. In de beschrijving is trouwens vermeld dat deze schakeling in het schema tot onverwacht genereren kan leiden.

Trouwens als R12 de kathodeweerstand van de EL6 niet is ontkoppeld is er al een behoorlijke tegenkoppeling en via de anode van de EL6 wordt dan ook nog een extra tegenkoppeling toegepast, gecombineerd met een toonregeling. Een drievoudige tegenkoppeling kan wel eens te veel van het goede worden. Het is te vergelijken met autorijden en de handrem te hebben vergeten los te zetten. Maar het kwam uiteindelijk allemaal goed.

Een voor een werden nu de microfoons beproefd en opvallend was wel dat de koolmicrofoons goed voor de dag kwamen. De spanningsafgifte is groot vanwege de batterij die daarbij nodig is. Het is zelfs mogelijk direct een luidspreker aan te sturen. Veel over dergelijke koolmicrofoons is terug te vinden in een eerder radiocaféverslag van 2/12- 2008 (Het carbonduo).

De meest opmerkelijk goed werkende waren de meegebrachte ASTATIC microfoons, op  bovenstaande foto’s te zien links op de tafel. Deze worden ook veel gebruikt door zendamateurs. De eerste uitvoeringen dateren uit 1930 een ontwerp van de Amerikaanse radio amateurs C. Chorpening en F. Woodworth. Dit met medewerking van Charles Semple van de Brush Development Compagny die al eerder had geëxperimenteerd met Rochelle zoutkristallen. Ook wel bekend als Seignette zout.

Het is een kaliumnatriumtastraat. In kristalvorm wordt bij druk of buiging een spanning opgewekt. Het zogenoemde piëzo-elektrisch effect. Piëzo is afgeleid van het Griekse piezein wat drukken betekent. Door middel van een zeer dunne aluminium conus welke met een pen wordt verbonden met het kristal kan op die wijze een microfoon gemaakt worden. Het nadeel van deze kristallen is dat ze erg gevoelig zijn voor vocht.

De constructie is echter zodanig dat het kristal opgesloten is onder de metalen conus en geheel luchtdicht is gemaakt. Zolang er maar geen vocht bij komt gaan deze microfoons jaren mee.

In Ohio,1933, komt dan de ondertussen beroemd geworden Astatic D-104 op de markt, deze avond nu te zien en te horen. Dit type werd vooral bekend om zijn hoge frequentierespons en heeft bij gedragen tot een betere communicatie en geluidskwaliteit.

Speciaal door Chris in Amerika besteld en ook meegebracht deze avond, een Astatic uitvoering met een ingebouwde transistorversterking uit 1960, een schitterende microfoon om te zien en ook voorzien van de speciale schakelgreep. Die werkelijk erg handig is tijdens het gebruik om de microfoon uit en in te kunnen schakelen.

Chris weet ook boeiend hierover te vertellen hoe deze microfoon in zijn bezit is gekomen nadat hij deze heeft besteld in Amerika. Meestal wordt er schouderophalend over een kristalmicrofoon gesproken, maar deze laat tijdens de demonstratie blijken niet onder te doen voor dure dynamische microfoons, zoals de hier meegebrachte Philips EL6021.

Ook hier in Holland is de kristalmicrofoon geen onbekende. Vooral Ronette is hier veel verkocht.

Bekend is de B110 het plastic Torpedo koplamp model. Eigenlijk het meest eenvoudigste element dat bedacht kon worden.

De M400 ziet er wat degelijker uit maar heeft vrijwel eenzelfde element wel voorzien van een vrij dun membraam van 0,02 mm dikte. Het element is met elastiekjes opgehangen waardoor ongevoeliger voor mechanische schokken.

De Ronette S742, een rondom gevoelige microfoon, is ontworpen voor doeleinden waarbij de hoogste eisen gesteld worden. Deze S742 is uitgevoerd met twee nieuw ontwikkelde soundcell-eenheden, waarbij door het reduceren van de afmetingen van de cellen is bereikt, dat de geluidscel zelf geen vervorming van het geluidsveld teweeg brengt.

Bij toepassing van grotere afmetingen ontstaat voor bepaalde frequenties een geluidstuwing voor de microfoon, welke bij hogere frequenties een sterk oplopen van de karakteristiek veroorzaakt. Die wel 6 dB de normale waarde kunnen bereiken, wat een hinderlijk rondzingen kan veroorzaken. Ten tweede de kleine afmeting van de bewegende massa, het membraam weegt slechts 18 milligram, zorgt voor een betere afstandsgevoeligheid.

De soundcell heeft aan beide kanten een membraam waarmee verkregen is dat het element ongevoelig is voor schokken, omdat de opgevangen trillingen met de beide membramen ten opzichte van elkaar 180 graden in fase verschoven zijn. Bij geluidstrillingen versterken de gelijke fasen elkaar. Beide Soundcell eenheden zijn parallel geschakeld, hierdoor wordt de capaciteit verdubbeld (4400 pF) waardoor invloed van de kabellengte verminderd wordt. De kristaleenheden zijn meervoudig tegen vochtinvloeden geïmpregneerd en voorzien van een automatische barometrische compensatie.

Door de volkomen afwezigheid van het richteffect kunnen de muziekinstrumenten rondom de microfoon geplaatst worden, hetgeen een gelijkmatige weergave van alle instrumenten waarborgt. De frequentiekarakteristiek is vrijwel recht tussen 20 en 14000 hertz wat mede veroorzaakt wordt door de compenserende werking die beide parallel geschakelde elementen op elkaar uitoefenen. Afgegeven spanning gemeten aan de microfoonklemmen is 1,5 mV/uB, belastingsweerstand 5 MΩ.

Met belangstelling na deze opsomming van de vele kwaliteiten in de advertentie wachten de aanwezigen op de test die Chris zal uitvoeren met dit wonder der techniek. Het viel erg tegen, vrij ongevoelig ten opzichte van de Astatic microfoon, die eerder op de avond werd getest. Nog vele microfoons werden er die avond gedemonstreerd en besproken, af en toe een tekening op het bord om een en ander te verduidelijken.

Ook de door ons meegebrachte microfoons waaronder de Electro-voice SRO-RE10 en de Senheiser MD421 werden door Chris nog even aangesloten. Een door mij van een koolelement voorziene oude Ronette M400 liet het behoorlijk afweten, dus ik weet wat mij nog te doen staat, wil ik deze kunnen gebruiken. Een leuke leerzame en vooral een gezellige avond zoals gewoonlijk. Er werd nog lang nagepraat eer alles weer was ingepakt en opgeruimd.

Dit is maar een kort overzicht van wat er deze avond is besproken, het is onmogelijk om alle hier behandelde microfoons te beschrijven. Het is daarom raadzamer deze avonden bij te wonen als men is geïnteresseerd in deze techniek en om tevens eens kennis te maken met wat een ander verzameld op radiogebied.

Piet van Schagen T.C.