Piet opent de 8-track avond in het Radiocafé
De
avond over de 8-Track en andere soorten eindloze cassettebandjes wordt
om 8 uur geopend door
Piet van Schagen. Hij staat even stil bij het feestelijk feit dat we honderd eerdere lezingen in ons café achter de rug hebben. Waarvan
hijzelf er negentig heeft verzorgd! Hetgeen uitgerekend neerkomt op ongeveer 400 vol geschreven A-4 tjes, compleet met
foto's en schema's. En Piet zou Piet niet zijn als hij niet even een
rekensommetje zou maken: "Als ik daarbij ook nog reken dat de leden vanaf 1981 in het RHT het spreekuur technische commissie kunnen lezen en de vele door mij geschreven artikelen in het RHT, dan kom ik op een geschat totaal van
800 bladzijden, het kan zelfs meer zijn. Verdeeld in Spreekuur
Technische Commissie, Beschrijvingen van Versterkers en Radios en
Verslagen Radiocafé. Ongemerkt is dat in de loop der jaren als het ware een complete triologie geworden. Honderden copieën zijn om uit te delen aan de bezoekers bij mij thuis gedrukt op een door Claud Wendrich geschonken
Canon kopiërtoestel. Wat het radio café betreft, de belangstelling neemt toe en het is ons al overkomen dat bezoekers buiten de deur de lezing moesten volgen. We gaan nu proberen de volgende honderd vol te maken en
het is misschien wel zo aardig om onze voorzitter de nieuwe reeks lezingen deze avond te
laten openen met een weer interessante lezing."
Goed, de honderste lezing dus. Op de tafel onder het bord was de
8-track machine ondertussen aangesloten op twee luidsprekers, en mocht
ik iets gaan vertellen over de historie van de 8-track cassette.
|
|
Geopende Stereo-8 cassette
|
|
Het 8-track verhaal begint in 1952 wanneer Bernard
Cousino de eerste eindloze cassette met recorderband ontwikkeld. Dit
was een 2-spoors 1/4 inch tape, waarvan 1 spoor werd gebruikt voor het
audiosignaal, en het 2de spoor voor stuursignalen (start, stop en
rewind). Deze cassette werd toegepast in radiostudio's. In
1959, komt de Collins Fidelipac cassette op de markt. Deze cassette,
die ook wel NAB cartridge wordt genoemd (of gewoon "cart")
is een groot succes, en wordt tot in de jaren '90 gebruikt in studio's
voor jingles etc. De Fidelipac lijkt veel op de Cousino cartridge, en
wordt later geschikt gemaakt voor stereo door een derde spoor toe te
voegen.
|
|
Fidelipac
(NAB) AA cassette
|
|
In 1962 komt Earl Munz met de "Stereo-Pak" op
de markt, een 4-track systeem gebaseerd op de Fidelipac-A cassette.
In
1964 ontwikkelt Bill Lear van de Lear Jet Corp. hieruit het 8-track
"Stereo-8" systeem. Lear paste de Fidelipac cassette iets aan en probeerde het
nieuwe systeem te verkopen aan de automobielfabrikanten en de
muziekindustrie. Hij slaagde daar uitstekend in, zodat in 1965 Stereo-8
cassettespelers op de markt verschenen, ingebouwd in een aantal Ford
automobielen. Tegelijkertijd introduceerde RCA meer dan 170
verschillende titels op Stereo-8 cassette. In de periode 1970 tot 1975
waren bovendien 4-kanaals opnames op z.g. Quad-8 of Q8 cassettes
verkrijgbaar. In Europa is het 8-track formaat niet succesvol, het moest hier concurreren
met het Philips Compact Cassette systeem dat uiteindelijk meer
ontwikkelmogelijkheden, zoals b.v. de Walkman, bood. In de USA wordt
het 8-track systeem tot ongeveer 1975 verder ontwikkeld, daarna niet
meer en neemt de
verkoop langzaam af. De laatste Stereo-8 titels zijn uit 1988, drie jaar eerder stopte de
winkelverkoop in de VS. De professionele Fidelipac cassette verdwijnt pas in de jaren
'90.
Het voor demonstratiedoeleinden meegebrachte Uraniasound 8-track opname-weergave
apparaat
De Stereo-8 cassette is voorzien van een eindloze magnetische band
die met een snelheid van 9,5 cm/sec van de haspelkern wordt getrokken.
Vervolgens gaat de band langs een sensor, de opname/weergave/wiskop en de
transportrol, en keert dan weer terug op de haspel.
Omdat de snelheid van de tape buiten hoger is dan rond de haspelkern
schuiven de windingen die op de haspel ronddraaien voortdurend over
elkaar heen. Om de optredende wrijving te verminderen heeft men om die
reden een laagje grafiet op de rug van de band aangebracht.
Bij eindloze banden zijn er in principe twee soorten, de gewone ring
(links) en de ring van Moebius (rechts):
De Moebius ring wordt in 8-track cassettes niet vaak toegepast, een
dergelijke ring heeft slechts 1 oppervlak zodat de grafietsmeringing
hier moet vervallen. Het voordeel van de Moebius ring is dat bij
eenzelfde bandlengte en snelheid de speelduur 2 maal zo lang is.
Het inwendige van de meegebrachte mechanische Tefifon
cassette kan goed worden bekeken
Ook een professionele Reditune Mini Cart moest er aan
geloven, deze wordt later door Gyula Kiss weer vakkundig
dichtgeschroefd
Op een Stereo-8 tape zijn acht sporen onder elkaar
weggeschreven. De sporen 1+5 vormen een stereo-paar, evenals de sporen
2+6, 3+7 en 4+8. Om van het ene spoor naar het volgende over te stappen
wordt de uitleeskop ongeveer 1 mm in de hoogte versteld. Dit gebeurt
via een elektromagneet gekoppeld aan een hefmechanisme, dat wordt
geactiveerd wanneer de metaalfolie die op de lasnaad van de band is
aangebracht de twee kontaktvlakjes vlak voor de kop passeert.
Op deze manier kunnen de 4 stereoprogramma's achter
elkaar worden beluisterd. Op de afspeelapparatuur is vaak de
mogelijkheid aanwezig om automatisch alles achter elkaar af te spelen,
om een spoor te herhalen of om slechts 1 spoor af te spelen en dan te
stoppen
Ford 8-track speler uit 1965
De allereerste 8-track speler van Ford heeft weinig
gebruiksmogelijkheden, je steekt de cassette er in en deze begint dan
te spelen. De latere huiskamerapparatuur, zoals de meegebrachte
UraniaSound DRP801 uit 1974 kan, behalve weergeven, ook opnemen. Verder
is een complete stereoversterker ingebouwd zodat alleen nog de 2
luidsprekerkasten moeten worden aangesloten.
Een 8-track reinigingscassette
De lezing wordt besloten met een demonstratie van het
apparaat, waarbij de behuizing tot groot genoegen van de toehoorders,
geheel wordt verwijderd.
De UraniaSound is gefabriceerd door Sanyo Electric Co.
in Japan, Vooraan het dek, erachter de stereoversterker en de nettrafo
De aandrijving bestaat uit een motor, een rubberbandje
en een wiel met aandrijfas. De aandrijfrol maakt onderdeel uit van de
Stereo-8 cassette
Een Franse Stereo-8 cart met muziek van Django Reinhardt
John Hupse
|