Verslagen Radiocafé

Verslag 12 februari 2008: Laagvermogen zender

Het is in Nederland verboden om zonder vergunning op de middengolf uit te zenden.

 

Besproken werd de tijdens het 25 jarig jubileum van de NVHR gebruikte laagvermogen zender. Deze werd gebruikt om de toespraken en andere evenementen hoorbaar te maken op de daar aanwezige oude radiotoestellen. Het is een variant op de in januari 1957 in Radio Bulletin beschreven UN49. In dit toestel worden de ECL80 voor de oscillator en eindbuffer toegepast en een EF86 als voorversterker modulator . Het triode deel waarin de moderne Duitse 402 spoel wordt gebruikt werkt als Clapp-oscillator.

Een Clapp-oscillator is altijd te herkennen aan een Colpitts-schakeling waarbij in serie met de spoel een condensator is opgenomen. In deze schakeling is het een mica condensator van 250 pF. De gebruikte 402 spoel meet 160 ųH ( instelbaar met ferrietkern ) en met de bekende formule van Thomson wordt dat een frequentie van 795 kHz. Op het bord wordt het op duidelijke wijze voorgerekend. Om bepaalde berekeningen snel uit het hoofd op te lossen, kan het handig zijn om Pi te vervangen door √10. Het verschil 3,14 en 3,16 is zo weinig dat bij het berekenen van de omtrek van een cirkel met een diameter van 1 m er slechts 20 cm verschil zal zijn. Altijd nog nauwkeuriger dan de vele vuistregeltjes.

De condensatoren C1-2-3-4 moeten alle mica condensatoren zijn. Het uitkoppelen van de frequentie geschiedt via een aftakking op de roosterweerstand en wordt verbonden met het rooster van het pentodedeel van de ECL80. Deze krijgt haar negatieve voorspanning van de door de oscillator opgewekte negatieve spanning en tevens de RF-wisselspanning. Er wordt schermroostermodulatie toegepast welke via C7 aan het schermrooster wordt toegevoerd.

In het hier gebruikte toestel krijgt het schermrooster 55 Volt via een weerstand van 470 kOhm en ontbreken R5 en R6 uit het Amroh schema. Ook de L2 en C5 zijn vervangen door een combinatie van een hoogfrequent smoorspoel, met in serie een mA meter, en via een condensator verbonden met een spoel, voorzien van 10 aftakkingen waarmee een antenne via een schakelaar wordt aangesloten. De spoel is afstembaar via een variabele condensator die voorzien is van een blokkeerinrichting. Met deze condensator wordt de stroom die de mA meter aangeeft op het laagste niveau gezet (dip meter). Daarna wordt deze vastgezet om verdraaiing te voorkomen.
Gedemonstreerd werd er met een verticale antenne en een op een ferrietstaaf gewikkelde spoel met 70 windingen. Met deze laatste is er slechts een gering bereik, voldoende om thuis te gebruiken. Met een aangepaste antenne is een wat groter bereik mogelijk, net voldoende voor de wat grote ruimte alwaar het feest gehouden werd. Het vermogen is maar gering en is nauwelijks storend voor de omgeving. Het is dan ook niet veel meer dan dat van een HF-generator waarvan de verzwakker uitgeschakeld wordt.

Deze kleine zenders werden vroeger veel gebruikt voor pick-ups als de radio zelf geen PU- ingang heeft, wat vooral begrijpelijk is als het ontvangers zijn die direct op het lichtnet zijn aangesloten en het chassis onder spanning staat. De hier afgebeelde zender werd met succes tijdens deze dag gebruikt. Jammer dat af en toe door een forse vonkzender over een brede band alle ontvangst onmogelijk werd gemaakt.

Na een demonstratie waarbij de zender werd aangestuurd door een Uher 4000 Report-L recorder bleek dat het uitgezonden signaal onvervormd ontvangen kon worden, op een meegebrachte Philips draagbare radio. Het apparaat trok veel bekijks en voor diegenen die ook het inwendige wilden bekijken, werd het toestel uit de metalen kast gehaald. Nu was ook de grote spoel met aftakkingen te zien die het mogelijk maakt een juiste aanpassing voor de antenne in te stellen. In Radio Bulletin (57-1) is een volledige beschrijving te vinden van deze schakeling, voor meer informatie is er de Technische Commissie van de NVHR.

Na de pauze was er weer tijd voor een film die dit keer werd geleverd door het Rotterdams Radiomuseum. Een leuke film die in het kort de geschiedenis van de ontwikkeling van de radio in Nederland liet zien.

Piet van Schagen

 

    

/nieuw van Google